Ons land staat voor de grootste ‘onderhoudsklus’ uit de historie. Honderden bruggen, viaducten en waterwerken zijn aan vervanging en vernieuwing toe. Maar, hoe gaan we dit klaarspelen? Henrik Hooimeijer, directeur Techniek bij Rijkswaterstaat, geeft zijn visie.
Hoe vergrijsd is onze infrastructuur?
In de decennia na de Tweede Wereldoorlog zijn er ontzettend veel snelwegen, bruggen en sluizen aangelegd. Die komen nu aan het einde van hun levensduur. Technisch gezien, maar ook qua functionaliteit. Veel infrastructuur voldoet niet meer en moet vervangen of vernieuwd worden. Daar zit voor tientallen jaren werk in. We staan nu nog aan het begin. De afgelopen drie jaar hebben we 200 miljoen euro geïnvesteerd, richting 2040 heb je het over het driedubbele.”
Wat zie jij als één van de grootste uitdagingen?
“Niet alleen bruggen en viaducten vergrijzen; ook de specialisten die de technische kennis in huis hebben. Ontwerpers, constructeurs, geluidsspecialisten, inspecteurs, staalvlechters: de hele sector verliest waardevolle kennis. Dit betekent dat we met minder mensen, meer moeten gaan doen. Dit vraagt om slimme samenwerking. Al was het maar om te voorkomen dat we straks onze belangrijkste infrastructuur moeten sluiten omdat er geen capaciteit voorhanden is.” >>
EN WATERWERKEN GAAN MET PENSIOEN
Kunnen we deze opgave wel aan?
>> “Alleen als we er sámen voor gaan: overheden, aannemers, ingenieursbureaus en kennisinstituten. We hebben een Can do-mentaliteit nodig. Door alleen te kijken naar wat Rijkswaterstaat doet, kom je er niet. Wij hebben de creativiteit van de markt hard nodig om tot nieuwe technieken, materialen en concepten te komen om
duurzaam en slim te werken. We willen daarom met marktpartijen onderzoeken wat nodig is om de vaart erin te houden.”
We hoeven ons dus geen zorgen te maken over bruggen en viaducten die straks op instorten staan?
“Onze kunstwerken worden ontzettend goed in de gaten gehouden. Zodra er gevaar optreedt, zijn we in staat om snel in te grijpen. Wat een groter risico is, is dat het ons ontbreekt aan samenwerking en goede ideeën. Hiermee ben je als maatschappij duurder uit en breng je de bereikbaarheid van Nederland in het geding.”
Wat is nodig om tot die samenwerking te komen?
“Het lef om verder te kijken dan je eigen belang. Dit roept natuurlijk allerlei ingewikkelde kwesties op. Hoe verdelen we het werk eerlijk? Hoe zorgen we ervoor dat iedereen bereid is om kennis en innovaties te delen? En wat als een brugrenovatie stilvalt omdat er meer aan de hand is dan verwacht; hoe vermijd je twee jaar soebatten over meerwerk en aansprakelijkheid?” >>
Hoe vind je hierin een weg?
>> “Door een open dialoog aan te gaan met alle betrokkenen. En door onderling eerlijk te zijn over hoe je aankijkt tegen nieuwe verdienmodellen, intellectueel eigendom, contracten en risico’s. Vanuit de markt hebben we inmiddels drie hoofdthema’s benoemd. Voor elk thema zoeken we koplopers die namens hun branche onderzoeken wat de uitdagingen zijn en wat er nodig is om deze te tackelen. Voor het thema Data & IT zijn we hiermee al gestart.”
De vervangingsopgave wordt vaak als een complex thema gezien. Biedt het ook kansen?
“Het biedt de ruimte om onze infrastructuur naar een hoger niveau te tillen en nieuwe concepten toe te passen. Denk aan het standaardiseren van ontwerpen zodat je circulair kunt bouwen. Of aan het toepassen van sensor- en datatechnologie om mobiliteit slimmer te maken. En we kunnen investeringen slim combineren met oplossingen op het gebied van waterveiligheid en klimaatverandering. Maar ook hiervoor geldt, wil je kansen benutten, dan moet je het samen doen.”
Wat is je droom?
“Dat Nederland een gidsland wordt als het gaat om het ontwikkelen van slimme, onderhoudsvriendelijke en toekomstbestendige infrastructuur. Dit zou onze sector niet alleen meer sexy maken, maar het zou ons ook legio kansen bieden om onze kennis en aanpak te exporteren. En dat is winst voor iedereen.” >>
GROOTSTE ONDERHOUDSKLUS
UIT DE GESCHIEDENIS
VAN NEDERLAND
Van Leeuwarden tot Oss: overal in Nederland werken onze ingenieurs en adviseurs aan de vervangingsopgave. Met onze kennis van techniek, projectmanagement en assetmanagement helpen we opdrachtgevers
om op een effectieve manier invulling te geven aan de vervangingsopgave.
VOORSPELT ZʼN EIGEN
HOUDBAARHEIDSDATUM
BEHEREN IN OSS
UTRECHT
VOORSPELT ZʼN EIGEN
HOUDBAARHEIDSDATUM
De tijd van Talking Assets is aangebroken: kunstwerken die zelf informatie verstrekken om zeer nauwkeurig inzicht te krijgen in de stand van zaken, kansen en dilemma’s, trends en toekomstverwachting. Het Stephensonviaduct in Leeuwarden is ‘theoretisch houdbaar’ tot 2043. Maar het viaduct kan waarschijnlijk best iets langer mee. Maar hoe toon je dit aan? Antea Group ontwikkelde in samenwerking met gemeente Leeuwarden het ‘Smart Bridge’-concept.
Het Stephensonviaduct is al sinds 1963 een belangrijke schakel in de Leeuwarder rondweg. De ervaring leert dat het viaduct door de jaren heen minder belasting te verduren kreeg dan waarop het ontworpen is. Kortom, de brug is waarschijnlijk sterker dan we denken. Aannames zijn natuurlijk geen garantie voor een betrouwbaar en veilig viaduct. De uitdaging is om aantoonbaar te maken wat de werkelijke restlevensduur is. Reden voor onze ingenieurs om hier met de gemeente Leeuwarden een oplossing voor te bedenken.
We installeerden tientallen sensoren op het viaduct. Deze brengen 24/7 in beeld welk effect het verkeer heeft op de constructie: van belasting tot doorbuiging. Op basis van deze data voorspelt het viaduct zelf z’n restlevensduur.
Het doel is dat we na vijf jaar meten, weten wanneer het viaduct écht aan vervanging toe is. Met elk jaar dat het kunstwerk langer meekan, bespaart de gemeente aanzienlijke bedragen.
Het ‘Smart Bridge’-concept draagt bij aan het betrouwbaar in beeld brengen van de vervangingsopgave. Vervanging kan hiermee gedegen worden geprogrammeerd. Het concept behaalde een Top 5-nominatie voor De Vernufteling: dé jaarlijkse innovatieprijs voor de ingenieursbranche.
BEHEREN IN OSS
Het beheer en onderhoud van wegen, riolering en bruggen kost veel geld. Om je budget zo slim
mogelijk te benutten, moet je als gemeente keuzes maken. Wat moét eerst, wat kan later? We hielpen de gemeente Oss om hierin de juiste afwegingen te maken.
De gemeente Oss investeert in een veilige, duurzame en leefbare gemeente. Dit betekent iets voor álle assets die de gemeente beheert. Want, wanneer vervang je wegen, fietspaden, bruggen en riolering? En hoe voer je die vervanging uit: houd je alvast rekening met klimaat, veranderende mobiliteit en energietransitie? De beheerafdeling van de gemeente had de vervangingsopgave doorgerekend en een plan opgesteld. Grote uitdaging was om het bestuur achter die plannen te krijgen. Aan ons de vraag om de plannen extra door te lichten. We keken naar levensduren en de huidige kwaliteit van assets. Ook brachten we risico’s en kansen in kaart op het gebied van klimaat en energietransitie.
We maakten doorrekeningen tot 60 jaar vooruit. Hieruit bleek dat de wegen in Oss er nog vrij goed bijliggen. De vervanging hiervan is minder urgent dan gedacht: een flinke financiële meevaller. Ook onderzochten we verschillende toekomstscenario’s en hun impact op de financiën. Dit resulteerde in een sterk onderbouwd plan. Eentje waarmee het bestuur akkoord ging, maar waarmee ook de beheerders nog jaren vooruit kunnen.
UTRECHT
Naast de Domtoren zijn de wal- en kluismuren hét symbool van Utrecht. Hier zijn ze in Utrecht zuinig op. Tien jaar geleden startte de gemeente met de renovatie en restauratie van dit cultuurhistorisch erfgoed in het wervengebied. Een uniek project en ook ontzettend complex.
Want, het herstel van de wal- en kluismuren gaat verder dan bouwtechniek. Integraal projectmanagement, financiën, eigendomsverhoudingen stakeholders; ze hebben allemaal invloed. Dit maakte dat het project in tien jaar tijd z’n ups-and-downs kende qua financiën én planning. Met nog een derde te gaan, vroeg de gemeente Utrecht ons om het project tegen het licht te houden. Hamvraag: hoe krijgen we grip op dit project?
Onze adviseurs op het gebied van assetmanagement, samenwerking en integraal projectmanagement onderzochten het project. Hierin keken we niet alleen naar de lessons learned, maar deden we ook aanbevelingen richting de toekomst. Waar liggen de verbeterpunten? En welke aanpak is nodig om dit project op een goede manier af te ronden?
Op basis van dit onderzoek kan de gemeente nieuwe stappen nemen om dit project naar het beoogde resultaat te brengen: een uniek stuk historisch erfgoed, ooit gebouwd in de middeleeuwen, behouden voor de toekomst.
EN WATERWERKEN GAAN MET PENSIOEN
Ons land staat voor de grootste ‘onderhoudsklus’ uit de historie. Honderden bruggen, viaducten en waterwerken zijn aan vervanging en vernieuwing toe. Maar, hoe gaan we dit klaarspelen? Henrik Hooimeijer, directeur Techniek bij Rijkswaterstaat, geeft zijn visie.
Hoe vergrijsd is onze infrastructuur?
In de decennia na de Tweede Wereldoorlog zijn er ontzettend veel snelwegen, bruggen en sluizen aangelegd. Die komen nu aan het einde van hun levensduur. Technisch gezien, maar ook qua functionaliteit. Veel infrastructuur voldoet niet meer en moet vervangen of vernieuwd worden. Daar zit voor tientallen jaren werk in. We staan nu nog aan het begin. De afgelopen drie jaar hebben we 200 miljoen euro geïnvesteerd, richting 2040 heb je het over het driedubbele.”
Wat zie jij als één van de grootste uitdagingen?
“Niet alleen bruggen en viaducten vergrijzen; ook de specialisten die de technische kennis in huis hebben. Ontwerpers, constructeurs, geluidsspecialisten, inspecteurs, staalvlechters: de hele sector verliest waardevolle kennis. Dit betekent dat we met minder mensen, meer moeten gaan doen. Dit vraagt om slimme samenwerking. Al was het maar om te voorkomen dat we straks onze belangrijkste infrastructuur moeten sluiten omdat er geen capaciteit voorhanden is.” >>
Kunnen we deze opgave wel aan?
>> “Alleen als we er sámen voor gaan: overheden, aannemers, ingenieursbureaus en kennisinstituten. We hebben een Can do-mentaliteit nodig. Door alleen te kijken naar wat Rijkswaterstaat doet, kom je er niet. Wij hebben de creativiteit van de markt hard nodig om tot nieuwe technieken, materialen en concepten te komen om
duurzaam en slim te werken. We willen daarom met marktpartijen onderzoeken wat nodig is om de vaart erin te houden.”
We hoeven ons dus geen zorgen te maken over bruggen en viaducten die straks op instorten staan?
“Onze kunstwerken worden ontzettend goed in de gaten gehouden. Zodra er gevaar optreedt, zijn we in staat om snel in te grijpen. Wat een groter risico is, is dat het ons ontbreekt aan samenwerking en goede ideeën. Hiermee ben je als maatschappij duurder uit en breng je de bereikbaarheid van Nederland in het geding.”
Wat is nodig om tot die samenwerking te komen?
“Het lef om verder te kijken dan je eigen belang. Dit roept natuurlijk allerlei ingewikkelde kwesties op. Hoe verdelen we het werk eerlijk? Hoe zorgen we ervoor dat iedereen bereid is om kennis en innovaties te delen? En wat als een brugrenovatie stilvalt omdat er meer aan de hand is dan verwacht; hoe vermijd je twee jaar soebatten over meerwerk en aansprakelijkheid?” >>
Hoe vind je hierin een weg?
>> “Door een open dialoog aan te gaan met alle betrokkenen. En door onderling eerlijk te zijn over hoe je aankijkt tegen nieuwe verdienmodellen, intellectueel eigendom, contracten en risico’s. Vanuit de markt hebben we inmiddels drie hoofdthema’s benoemd. Voor elk thema zoeken we koplopers die namens hun branche onderzoeken wat de uitdagingen zijn en wat er nodig is om deze te tackelen. Voor het thema Data & IT zijn we hiermee al gestart.”
De vervangingsopgave wordt vaak als een complex thema gezien. Biedt het ook kansen?
“Het biedt de ruimte om onze infrastructuur naar een hoger niveau te tillen en nieuwe concepten toe te passen. Denk aan het standaardiseren van ontwerpen zodat je circulair kunt bouwen. Of aan het toepassen van sensor- en datatechnologie om mobiliteit slimmer te maken. En we kunnen investeringen slim combineren met oplossingen op het gebied van waterveiligheid en klimaatverandering. Maar ook hiervoor geldt, wil je kansen benutten, dan moet je het samen doen.”
Wat is je droom?
“Dat Nederland een gidsland wordt als het gaat om het ontwikkelen van slimme, onderhoudsvriendelijke en toekomstbestendige infrastructuur. Dit zou onze sector niet alleen meer sexy maken, maar het zou ons ook legio kansen bieden om onze kennis en aanpak te exporteren. En dat is winst voor iedereen.” >>
GROOTSTE
ONDERHOUDSKLUS
UIT DE GESCHIEDENIS
VAN NEDERLAND
Van Leeuwarden tot Oss: overal in Nederland werken onze ingenieurs en adviseurs aan de vervangingsopgave. Met onze kennis van techniek, projectmanagement en assetmanagement helpen we opdrachtgevers
om op een effectieve manier invulling te geven aan de vervangingsopgave.
UTRECHT
BEHEREN IN OSS
VOORSPELT ZʼN EIGEN
HOUDBAARHEIDSDATUM
De tijd van Talking Assets is aangebroken: kunstwerken die zelf informatie verstrekken om zeer nauwkeurig inzicht te krijgen in de stand van zaken, kansen en dilemma’s, trends en toekomstverwachting. Het Stephensonviaduct in Leeuwarden is ‘theoretisch houdbaar’ tot 2043. Maar het viaduct kan waarschijnlijk best iets langer mee. Maar hoe toon je dit aan? Antea Group ontwikkelde in samenwerking met gemeente Leeuwarden het ‘Smart Bridge’-concept.
Het Stephensonviaduct is al sinds 1963 een belangrijke schakel in de Leeuwarder rondweg. De ervaring leert dat het viaduct door de jaren heen minder belasting te verduren kreeg dan waarop het ontworpen is. Kortom, de brug is waarschijnlijk sterker dan we denken. Aannames zijn natuurlijk geen garantie voor een betrouwbaar en veilig viaduct. De uitdaging is om aantoonbaar te maken wat de werkelijke restlevensduur is. Reden voor onze ingenieurs om hier met de gemeente Leeuwarden een oplossing voor te bedenken.
We installeerden tientallen sensoren op het viaduct. Deze brengen 24/7 in beeld welk effect het verkeer heeft op de constructie: van belasting tot doorbuiging. Op basis van deze data voorspelt het viaduct zelf z’n restlevensduur.
Het doel is dat we na vijf jaar meten, weten wanneer het viaduct écht aan vervanging toe is. Met elk jaar dat het kunstwerk langer meekan, bespaart de gemeente aanzienlijke bedragen.
Het ‘Smart Bridge’-concept draagt bij aan het betrouwbaar in beeld brengen van de vervangingsopgave. Vervanging kan hiermee gedegen worden geprogrammeerd. Het concept behaalde een Top 5-nominatie voor De Vernufteling: dé jaarlijkse innovatieprijs voor de ingenieursbranche.
BEHEREN IN OSS
Het beheer en onderhoud van wegen, riolering en bruggen kost veel geld. Om je budget zo slim
mogelijk te benutten, moet je als gemeente keuzes maken. Wat moét eerst, wat kan later? We hielpen de gemeente Oss om hierin de juiste afwegingen te maken.
De gemeente Oss investeert in een veilige, duurzame en leefbare gemeente. Dit betekent iets voor álle assets die de gemeente beheert. Want, wanneer vervang je wegen, fietspaden, bruggen en riolering? En hoe voer je die vervanging uit: houd je alvast rekening met klimaat, veranderende mobiliteit en energietransitie? De beheerafdeling van de gemeente had de vervangingsopgave doorgerekend en een plan opgesteld. Grote uitdaging was om het bestuur achter die plannen te krijgen. Aan ons de vraag om de plannen extra door te lichten. We keken naar levensduren en de huidige kwaliteit van assets. Ook brachten we risico’s en kansen in kaart op het gebied van klimaat en energietransitie.
We maakten doorrekeningen tot 60 jaar vooruit. Hieruit bleek dat de wegen in Oss er nog vrij goed bijliggen. De vervanging hiervan is minder urgent dan gedacht: een flinke financiële meevaller. Ook onderzochten we verschillende toekomstscenario’s en hun impact op de financiën. Dit resulteerde in een sterk onderbouwd plan. Eentje waarmee het bestuur akkoord ging, maar waarmee ook de beheerders nog jaren vooruit kunnen.
WAL- EN KLUISMUREN
UTRECHT
Naast de Domtoren zijn de wal- en kluismuren hét symbool van Utrecht. Hier zijn ze in Utrecht zuinig op. Tien jaar geleden startte de gemeente met de renovatie en restauratie van dit cultuurhistorisch erfgoed in het wervengebied. Een uniek project en ook ontzettend complex.
Want, het herstel van de wal- en kluismuren gaat verder dan bouwtechniek. Integraal projectmanagement, financiën, eigendomsverhoudingen stakeholders; ze hebben allemaal invloed. Dit maakte dat het project in tien jaar tijd z’n ups-and-downs kende qua financiën én planning. Met nog een derde te gaan, vroeg de gemeente Utrecht ons om het project tegen het licht te houden. Hamvraag: hoe krijgen we grip op dit project?
Onze adviseurs op het gebied van assetmanagement, samenwerking en integraal projectmanagement onderzochten het project. Hierin keken we niet alleen naar de lessons learned, maar deden we ook aanbevelingen richting de toekomst. Waar liggen de verbeterpunten? En welke aanpak is nodig om dit project op een goede manier af te ronden?
Op basis van dit onderzoek kan de gemeente nieuwe stappen nemen om dit project naar het beoogde resultaat te brengen: een uniek stuk historisch erfgoed, ooit gebouwd in de middeleeuwen, behouden voor de toekomst.